توضیحات محصول

تذکر مهم : برای دانلود تحقیق رشته معماری با موضوع بررسی تاریخچه مسجد جامع كبیر موجود در شهر یزد.   و سایر مطالب سایت نسبت به خرید اشتراک ویژه اقدام نمایید. پس از خرید اشتراک ویژه به تمامی مطالب سایت دسرسی رایگان خواهید داشت.

در این پست از سایت غنی فایل، تحقیق رشته معماری با موضوع بررسی تاریخچه مسجد جامع كبیر موجود در شهر یزد. را برای شما قرار داد ایم.

این تحقیق که درباره تحقیق رشته معماری با موضوع بررسی تاریخچه مسجد جامع كبیر موجود در شهر یزد.     می باشد در قالب فایل ورد و قابل ویرایش آماده خرید و دانلود می باشد و تحقیققی مربوط به رشته معماری می باشد.

در ادامه توضیحات تکملیلی تحقیق رشته معماری با موضوع بررسی تاریخچه مسجد جامع كبیر موجود در شهر یزد.  را مشاهده می نمایید.

تعداد صفحات: 66صفحه.

فرمت فایل: وردword و قابل ویرایش.

موضوع: تحقیق تحقیق رشته معماری با موضوع بررسی تاریخچه مسجد جامع كبیر موجود در شهر یزد.

برای دانلود فهرست این پایان نامه که درباره تاریخچه مسجد جامع یزد  هست بر روی لینک زیر کلیک کنید

تکه های از اواخر این تحقیق:

خلاصه اي از مطالب :

باز بر طبق روايت‌هاي تاريخي علاالدوله كالنجار ، اين مسجد را بر جاي آتشگاهي از دوره ساساني ساخته است . بعد از ساخت اين مسجد ، دختران فرامرز بن علي - از خاندان كاكوئي - جماعت خانه اي به مسجد افزوده و بناي گنبد‌داري جهت آرامگاه خويش در كنار آن ساخته‌اند و سرانجام در دوره مغول ، غذفه هايي بدان مسجد اضافه شده است .

بناهاي مزبور حداقل تا قرن نهم زمان نگارش كتاب تاريخ يزد» سرپا و مورد استفاده بوده است و در حدود سال 728 هـ‌.ق ، سيد ركن الدين محمد بن قوام الدين محمد بن نظام الحسيني يزدي قاضي ، در مجاورت مسجد دوره سلجوقي ، زمين وسيعي را اختيار و بناي كنوني مسجد جامع را بنياد كرد در حالي كه ساختمان گنبد و ايوان ناتمام بود ، سيدركن‌الدين در سال 732 هـ .ق درگذشت و بر حسب وصيت وي ، مولانا شرف الدين علي يزدي ، با سركاري مولانا عفيف الدين ، ساختمان گنبد و ايوان ر ا به تمام رسانيد .

سيد ركن الدين ، در متن وقف نامه خويش كه اكنون موجود است ، از اين مسجد و موقوفات آن ياد كرده است  . بعد از اين تاريخ ، خواجه غياث الدين عقيل ، شبستان غربي متصل به گنبد را بنا كرد و در سال 777 هـ . ق شاه يحيي - آخرين حكمران مظفر - نيز قرينه شبستان مذكور را در سمت ديگر ايوان و گنبدخانه ، از درآمد موقوفات مسجد و اموال خاصه خود و به معماري مولانا ضياالدين محمد معمار بنا كرد . در سال 809 هـ . ق ، خواجه جلال الدين محمود خوارزمي ، بخشي از كاشيكاري مسجد را انجام داد و محرابي مرمري بر مسجد نهاد و پايايي حفر كرد و پنجره اي آهنين بر سر آن نهاد .

در سال 819 هـ . ق ، شاه نظام كرماني ، بخش هاي باقيمانده مسجد را كاشيكاري كرد و كتيبه‌اي قرآني و كتيبه‌اي با نام و القاب شاهرخ بهادر خان بر در مسجد نصب كرد . نامبرده ، ويرانه هاي جانب دست راست مسجد را به جماعت خانه اي مبدل كرد و در گاهي جنب آن ساخت و كاروانسراي ريسمان فروشان را كه روبه‌روي در بزرگ مسجد بود ، داخل صحن كرد و بر در مسجد ، حوضي و چاه آب سردي احداث كرد .

در سال 836 هـ . ق اميرجلال الدين چقماق شامي و همسرش بي‌بي فاطمه خاتون، مسطح مسجد را با سنگ مرمر فرش ، كردند و دو ستون چپ و راست ايوان را كاشيكاري معرق كردند و منبري از آجر منقش ساختند .

بعد از اينان خواجه معين الدين ميبدي كه از وزراي تيموري بود ، جماعت خانه نظام را كه در حال انهدام بود ، مرمت كرد . در سال 861 هـ . ق ، امير نظام الدين حاجي قنبر جهان‌شاهي كه حكومت يزد را داشت ، القاب پادشاه زمان ميرزا جهان شاه را به خط مولانا شمس الدين محمد شاه خطاط بر كاشي معرق وزير كتيبه شاه نظام كرماني بر سر در ثبت كرد .

در دوره سلطنت شاه تهماسب صفوي (930-985هـ . ق) آقا جمال الدين محمد مشهور به مهمتر جمال ، بر بالاي سر در ورودي ، دو منار مرتفع ساخت و قبه اي بالاي قبه گنبد مقصوره بنا كرد . در ادامه دوره صفوي و به هنگام توليت مولانا عبدالحي و مولانا شهاب الدين عبدالله خلف ، مسجد در وضعيت مناسبي قرار داشت . در دوره قاجار ، سال 1240 هـ . ق ، شاهزاده محمئ ولي ميرزا ، در جانب شمال غربي صحن ، شبستان بزرگ ستوندار و در سه ضلع صحن ، رواقي طاقدار با پوشش گنبدي بنا نهاد .

در سال 1334 شمسي ، به جهت خرابي هايي كه در مسجد صورت گرفته بود ، هيات حاميان مسجد جامع كبير تشكيل شد كه تعميرات و بازسازي هاي ضروري مسجد را انجام داد و همچنين كتابخانه اي نيز بدان افزود بناي كنوني مسجد با وسعتي حدود 10000 متر مربع مشتمل بر سر در ورودي و جلو خان ، صحن وسيع ، رواق هاي جانبي صحن ، ايوان ، گنبدخانه و شبستان هاي طرفين آن ، شبستان بزرگ ستوندار ، كتابخانه ، تزئينات غني و زيبا و كتيبه ها و سنگ نوشته هاي تاريخي و غير تاريخي است مسجد داراي 7 مدخل ورودي ازجهات مختلف است . ورودي اصل ، در ميانه ضلع شرقي واقع گرديده و مشتمل از فضاي جلوخان ، سردري زيبا و رفيع با مناره هاي مرتفع و زيبا و كتيبه هاي تاريخي است . سر در مزبور به جهت آسيب هاي وارده ، خاصه بر پوشش تزئيني آن ، بازسازي شده است .

بناي سر در مربوط به دوره اول ساختماني همزمان با ايوان و گنبدخانه است كه در دوره تيموري ، كاشيكاري و كتيبه هايي بر آن نصب شده و در دوره صفوي ، دو مناره رفيع بر بالاي آن ساخته شده و در دوره اخير نيز مناره ها پوشش تزئيني آن تجديد يافته است .

سر در مزبور ، از ارتفاع زياد و پهناي نسبتا" كمي برخوردار است ( نسبت 1 به 3 ) كتيبه هاي تاريخي مذكور ، در زير مقرنس كاري طاق سر در و بر اطراف درگاه نگاشته شدهاست . كتيبه اول ، در شش شمسه از كاشي معرق به خط نسخ و مورخ 891 ه . ق نوشته شده و متضمن ابياتي است .

كتيبه ديگري كه توسط شاه نظام كرماني در تاريخ 819 ه . ق نصب شده ، متضمن عبارات ذيل است : " قد بني هذا البنا المعظم في عصر ميمون شاه عالم مالك رقاب بني ادم ظل الله في الارضين با وضع برهان معين الحق و السلطنه و الدنيا و الدين شاه رخ بهادر خان خلد الله سبحانه في دوام العز و الاقبال ملكه و خلافته و سلطانه بحق محمد و اله الطبيين الطاهرين سيما اميرالمومنين علي بن ابي طالب عليه السلام في سنه تسع و عشر و ثمانمائه " .

كتيبه بعدي متصل به در به خط محمد حكيم و مورخ 861 ه . ق است كه توسط حاجي قنبر جهان شاهي - حاكم وقت يزد - نصب شده است :

بتوفيق الله الخلاق المتعالي جدد عماره هذا الطاق العالي في زمان سلطنه السلطان الاعظم الغازي المطاع الخانقان الاعدل الواجب الاتباع سلطان سلاطين العالم مولي ملوك العرب و العجم نصره الحق و الخلافه و الدنيا و الدين ابي المظفر سلطان جهانشاه خلدالله تعالي ملكه و سلطانه لفراض علي العالمين عدله و مرحمه و احسانه الامير الاعظم الحاكم العادل الاكرم ملك اعاظم الامرا و الحكام المشرف بزياره الله الحرام المويد بعنايه الله الاكبر نظام الدوله و الدين الحلاج قنبر في ذي الحجه سنه 861 كتبه محمد الحكيم "

در دوره محراب نماي در نيز عبارت " عمل العبد الضعيف المحتاج الي رحمه اله تعالي بن محمود الحاج تاج الدين كدوك البنا " نوشته شده است. علاوه بر اينها ، كتيبه هاي ديگري با مضامين ديني و كتيبه هايي از دوره اخير بر اين سر در نگاشته شده است . در چوبي دو لنگه و منبت مسجد ، قديمي است بر جلوي سر در ، دو ستون مرمرين به بلندي 125 و محيط حدود 155 سانتي متر با فاصله اي از هم نشانده و بر سطوح آنها نقوش و ابياتي كنده كاري كرده اند .

با توجه به منابع تاريخي و روايت هاي پيران محل ، احتمالا" اين ستون هاي كوچك به عنوان شمعدان مورد استفاده بوده اند . رو به روي ستون ها ، حوضي هشت ضلعي و نسبتا" بزرگ قرار دارد . بناهاي اطراف جلوخان ، مربوط به دوره قاجاريه و بعد از آن است .

سر در مذكور ، از طريق كرياسي چها رضلعي كه جزئي از سبيتان شرقي مسجد است ، وارد صحن وسيع مسجد مي شود . صحن به ابعاد 53*20 متر در سه ضلع با رواق هاي دوره قاجاريه و در ضلع جنوبي با ايوان بزرگ و قديمي بنا محدود مي شود . در وسط صحن ، سكوي كم ارتفاعي به طول و عرض 35*15 متر ساخته شده كه در ايام تابستان بر آن نماز مي گزارند .

در قسمت شرقي صحن ، نزديك دهليز ورودي ، محوطه اي به ابعاد 3*2/5متر با ديواره آجر چيني مشبك جدا شده از قديم الايام به نام قرائت خانه موسوم بوده و آن را محل اعتكاف دانسته اند . در جهت قبله اين محوطه ، محرابي از كاشي مسدس به ابعاد 64*50 سانتي متر تعبيه كرده اند كه بر روي آن ، اسامي " الله " ، " محمد " ، " علي " ، " حسن " و " حسين " و سال 890 ه . ق نقر شده است .

بر طبق روايت منابع تاريخي و شواهدي كه در نماي ايوان باقي مانده ، نماي صحن مسجد با كتيبه قراني و كاشي مزين بوده است . در اين صحن همچنين پايابي قديمي با 74 پله موجود است ايوان و گنبدخانه كه قديمي ترين بخش مسجد را تشكيل مي دهند ، در ضلع جنوبي واقع گرديده و در طرفين آنها ، رواق و شبستان هايي قرار گرفته ايت قطر دهنه داخلي ايوان حدود 8 و عمق آن 13 متر است و در اضلاع شرقي و غربي آن ، غرفه ها ، شاه نشين ها و دهليزهايي ساخته شده است .

اين ايوان با ارتفاع زياد داراي پوشش ضربي است . ارتفاع ايوان با ستونچه هاي گردي كه بلندي آنها گاه صد برابر قطر آنهاست ، بيشتر نشان داده مي شود .

نماي خارجي و داخلي ايوان ، مزين به كاشيكاري زيبا و كتيبه هايي بر كاشي معرق است . كتيبه تاريخي اين ايوان كه مربوط به كاشيكاري آن است ، بر بالاي ستون ها بدين شرح است : " في زمن السلطان الاعظم معين الحق و الخلافته و الدين شاه رخ بهادر سلطان خلدالله تعالي و سلطنه في العالم " " امرت باعلاالمباني توفيقابفضل الله امرا الامير چقماق الشامي سميته بنت الرسوبل فاطمه البتول فتقبلها بقبول حسن في شهر سنه 836 " بخش هاي ديگر ايوان با كاشي و آجر و كتيبه هايي تزئين شده است . شاه نشين ها و دالان هاي متصل به ايوان نيز داراي تزئينات گچكاري و كاشيكاري هستند .

ايوان مذكور ، از طريق درگاه بزرگي به فضاي گنبدخانه راه پيدا مي كند . در دو طرفين اين درگاه ، از جانب ايوان ، راه پله ها و ورودي هايي قراردارد كه به غلام گردش و غرفه هاي فوقاني گنبدخانه و ايوان راه پيدا مي كند .

گنبدخانه به ابعاد تقريبي 14*14 متر ، از جهات مختلف ، درگاه هايي به ايوان ، رواق ها و شبستان ها دارد . سطوح داخلي گنبدخانه با ايجاد غلام گردش و غرفه هايي به صورت دو طبقه درآمده است و از بالاي طبقه دوم ، با ايجاد ترنبه هايي در گوشه ها ، سطح مربع را به كثير الاضلاع تبديل كرده و گنبد را بر آن برپا داشته اند . در بناي گنبد از شيوة خشخاشي استفاده شده كه يكي از مهمترين فنون مهندسي در ساخت و سازش است .

گنبد مذكور ، از نوع دو پوسته پيوسته با دهانه اي به قطر حدود 14 متر و ساقه كوتاه است ، به طوري كه ارتفاع نيزه گنبدداخلي تا سطح زمين ، 24 متر و ارتفاع تيزه گنبد خارجي تا سطح زمين حدود 26 متر است .

دو پوش گنبد از داخل توسط جرزهايي آجري به يكديگر متصل شده اند . سط.ح داخلي گنبد ، با تزئينات زيباي كاشي معرق و اجر و سطح بيروني آن با پوشش كاشي و طرح هاي زيباي هندسي و كتيبه هايي به خط بنايي و كوفي مزين شده است .

كاشيكاري و معرق سازي زير گنبد در نوع خود بي نظير است . ترنبه ههاي پاكار گنبد نيز با مقرنس كاري و پاكار گنبد با كتيبه اي قراني از سوره اسرا زينت يافته است . در كي از طرح هاي هندسي جانب جنوبي گنبد زيرين ، عبارت " عمل العبد سعد بن محمد كدوك البنا يزدي " كتيبه شده است . گنبد خانه مسجد داراي پلان مربع است كه در بلندي مناسب با گوشه سازي مياني ويژه به هشت ، شانزده ، سي و دو گوش اي تبديل يافته است .

در ضلع جنوبي گنبدخانه ، محرابي نفيس و كاشيكاري قرار دارد كه سطوح آن با كاشي معرق ، آجر و كتيبه تزيين گرديده است . بر طرفين محراب ، تاريخ اتمام كاشيكاري و نام استاد كار ثبت شده است : " عمل الحاج بهاالدين محمد بن الحسين يعرف بوالااليزدي " " تم في محرم الحرام سنه سبع و سبعين و سبع مائه الهجريه " (777 ه .ق ) . در اضلاع طرفين محراب ، معبرهاي كم عرضي وجوددارد كه در اصل به بيرون از مسجد راه داشته است .

ازاره گنبدخانه و نيز ايوان ، با كاشي هاي شش ضلعي آبي روشن در حاشيه باريكي از كاشي هاي معرق سياه و سفيد پوشيده شده و به فواصلي ، در ميان سطح ساده ازاره ، ترنجي از كاشي زيباي معرق كار كرده اند كه كاري هنري و استادانه است .

ديواره هاي بالاي ازاره ، در غلافي از طرح هاي هزار باف و مركب از كاشي هاي بسيار كوچك كه كتيبه هايي را تشكيل مي دهند ، پوشيده شده است .

لچكي طاق ها با كاشي معرق و نقوش اسليمي مزين شده و تعدادي از غرفه ها و دهانه هاي غلام گردش داراي نرده و مشبك هايي با پوشش كاشي معرق است همچنين كه اشاره شد ، در اضلاع گنبدخانه و ايوان ، دهنه ها و رواق هايي وجود دارد كه راه ارتباطي به بخش هاي مختلف است .

دهانه ميانه اضلاع شرقي و غربي گنبدخانه را در دوره تيموري محدود كرده و غرفه هايي بر بالاي آن ساخته اند . در شاه نشين دست چپ كه رو به محراب است ، سنگ مرمري به ابعاد 63*35 سانتي متر بر ديوار نصب است كه بر آن ، عباراتي به نسخ و نقش قنديلي در ميان حجاري كرده اند .

در همين شاه نشين ، سنگ مرمر ديگري به ابعاد 95*41 سانتي متر نصب شده كه بر آن نقوش گياهي و عباراتي به نسخ و تاريخ 813 ه . ق نگاشته اند در غرب ايوان و گنبدخانه ، بعد از رواق ، شبستان مستطيل شكل بزرگي به ابعاد 38*9 متر قرار دارد كه بعد از بناي ايوان و گنبدخانه ، توسط خواجه غياث الدين عقيل با آجر و گچ بنا شده است . گويا تا دوره متاخر غياثيه خوانده مي شده است .

اين شبستان در انتهاي جنوبي داراي محرابي نيمه هشت ضلعي و در انتهاي شمالي ، دهليزي چهار ضلعي است . دهليز مزبور كاملا" در محور شبستان قرار ندارد .

پوشش شبستان توسط طاق و تويزه به زيبايي و استادي صورت گرفته است . چنين پوششي ، ديوار را از زير بار سنگين سقف آزاد ساخته و به معماراجازه داده است كه پنجره ها و نورگيرهايي كافي در ديوار ايجاد كند . طاق زني در اين شبستان ، نسبت به شبستان قرينه آن در ضلع شرقي ، كاربرد بيشتري دارد طاق ها در بالاي جرزها به دو قسمت تقسيم شده اند و روي سه جرز ، دهانه هاي اضافي سراسري احداث گرديده است .

بنابراين ، تعدا طاق هاي سه بخشي سراسري بيشتر است و شمار آنها به 9 عدد مي رسد و همچنين قسمت مركزي طاق ها تنوع بيشتر دارد و در راس آنها نورگيرهاي هشت ضلعي زيبايي تعبيه كرده اند كه بخشي از روشنايي شبستان را تامين مي كند . اين شبستان داراي ازاره كاشي از دوره تيموري است شبستان شرقي مسجد كه در سال 777 ه .ق توسط شاه يحيي آل مظفر بنا گرديده ، به عرض 8/10 و طول 38 متر ، در انتهاي جنوبي داراي محرابي كاشيكاري و در انتهاي شمالي ، داراي دهليزي چهارگوش است . دهليز اين شبستان به خاطر وجود سر در از دوره قبل ، در محور شبستان و براي حا اين اختلاف ، ابتكاري در درگاه آن از دورن شبستان صورت داده اند .

سقف دهليز گنبدي شكل است و با رنگ بر آن ، اشكال هندسي نقاشي و در پاطاق گنبد ، كتيبه اي مورخ 777 ه . ق گچبري كرده اند . متن كتيبه ، قصيده اي از سيد حسن متكلم نيشابوري با اين مطلع است : " سلام كا لطاف اله مسجد " .

بر چهار گوشي به اندازه 25*25 سانتي متر در زير مقرنس دست راست ، عبارت " عمل صنع الله معمار يزدي 947" را گچبري كرده اند كه مربوط به اقدامات دوره شاه تهماسب صفوي است .

پوشش شبستان شرقي نيز باطاق و تويزه صورت گرفته ، با اين تفاوت كه تعدا و تنوع آنها در اينجا كمتر است . محراب اين شبستان با قاب هاي كاشي معرق و تزئين مقرنس گچي نماسازي شده است شبستان ديگر مسجد با وسعتي حدود 1000 متر ، در شمال غربي مسجد واقع گرديده و از آثار دوره قاجاريه ( 1240 ه. ق ) است .

اين شبستان به ابعاد داخلي حدود 34*22 متر داراي 48 ستون است و جهت آن اختلافي با جهت مسجد دارد كه ظاهرا" به جهت انطباق با جهت قبله صحيح صورتگرفته است . همزمان با اين شبستان ، رواق گنبد دار سه ضلع صحن مسجد به عمق يك دهانه انجام گرفته است علاوه ب بناها و آثار ذكر شده ، در اين مسجد ، سنگ نوشته ها و فرامين تاريخي متعلق به قرن هشتم هجري به بعد متضمن وقف نامه ها ، فرامين ديواني و مالياتي و سنگ قبرهايي موجود است

در كنار مسجد در قرن اخير ، كتابچه اي با كتاب هاي چاپي و نسخ رضوي شده است نقشه ساختماني و ويژگي هاي معماري اين مسجد ، بعد از ساخت در قرن هشتم هجري به عنوان الگويي در ساخت مساجد منطقه و خارج از آن مورد استفاده قرار گرفته است .

از جمله اين ويژگي ها مي توان به كاربرد گسترده پوشش طاق و تويزه ، ايجاد نورگيرها و غرفه هاي پيرامون گنبدخانه كه مشرف به فضاي گنبدخانه هستند و شبستان هاي طرفين گندخانه اشاره .
دو آب انبار كه در مسجد وجود دارد يكي بين محراب و سكوي وسط حياط قرار دارد كه عمق آن 8 متر مي باشد و آب انباري كه آب قنات زاچ يزد كه يكي از قنات هاي حياتي مردم  يزد به شمكار مي رفت (طول قنات : 60 كيلومتر در زمان قديم آبدهي : 50 ليتر در ثانيه ، تعداد بهره برداري از آن : 4000 متر . اراضي تحت پوشش 200 هكتار و قدمت آن به 2.400 سال پيش بر مي گردد) .

مسجد جامع يزد در شيوه خراساني به تهرنگ شبستان ستوندار ساخته شد كه امروزه چيزي از آن بازنمانده و به جاي آن شبستان ستونداري را در مشرق ميانسراي آن ساخته اند .

گنبدخانه و شبستان هاي (تنبي ها) جنوب ميانسرا در شيوه آذري ساخته شدند . در زمان شاهرخ در دوره دوم اين شيوه ، سردربلند مسجد ساخته شد . در شيوه اصفهاني دو مناره به سردر افزوده شد و در زمان قاجاريان يك شبستان زمستاني (در غرب ميانسرا) ساخته شد .
در جلوي سردر يا پيشخان ، پادياوي بوده كه روي آن پوشانده و انبار شده است . چفد پايه ايوان جلوي گنبد خانه ، چمانه يا تاق آهنگ است .

در پشت ايوان ، گنبدخانه‌اي با گنبد دو پوسته گسسته ايت . (روي آهيانه ، چنبر يا حلقه‌هاي آجري ساخته شده و خود روي آنها سوار شده است .) آهيانه ، گنبد ناري و خود ، گنبدي با چفد شبدري كنده بوده كه به دلايلي در انجام كار ، به گونه شبدري تندزده مي شود . (دو سوي گنبدخانه) دو تنبي است كه آسمانه آنها تاق تو تويزه است و ميان تويزه ها به روش خوانچه پوش پر شده است .
 
منابع:
افشار.1354 ، ج2 ، صص126-109 ؛ پوپ.1370 ، ص185 ؛ پيرنيا.
1366 ، صص7-5 ؛ » پيرنيا. 1369 ، صص220و225 ؛ جندقي

موضوع: تحقیق تحقیق رشته معماری با موضوع بررسی تاریخچه مسجد جامع كبیر موجود در شهر یزد.

 

-------------

با عضویت در یاس سل، فایل های خود را بفروشید و کسب درآمد کنید